مقایسه ی شاهنامه ی فردوسی و شاهنامه ی کُردی (نسخه ی خطّی تولّد جهانگیر و جنگ نامه ی ایران و تورانیان) از نظر محتوا

منظومه های حماسی و پهلوانی کُردی که اغلب زیر نام شاهنامه ی کُردی شناخته شده اند، منظومه هایی هستند که ریشه در اسطوره داشته و دربردارند ه ی باورها و پنداشته های جمعی ملّت کُرد از بن تاریخ تاکنون می باشند. پایان نامه ی حاضر سعی در مقایسه ی شاهنامه ی فردوسی و شاهنامه ی کُردی (تولّد جهانگیر و جنگ نامه ی ایران و تورانیان) از نظر محتوا دارد و گاه در حد مجال و توان به مقایسه ی جنبه های زبانی و ادبی نیز پرداخته است. روش تحقیق در این پایان نامه کتابخانه ای بوده و مطالب آن با تهیه ی فیش از منابع معتبر جمع آوری شده است؛ ابزار تجزیه و تحلیل نیز، نقد و بررسی و تحلیل داده ها می باشد. جامعه ی آماری و حجم نمونه، یکی از نسخ خطّی شاهنامه ی کُردی (تولّد جهانگیر و جنگ نامه ی ایران و تورانیان) و شاهنامه ی فردوسی است. بسیاری از کلمات و ترکیبات و افکار در شاهنامه ی فردوسی و شاهنامه های کُردی شبیه یکدیگر بوده و شاید بتوان گفت برخی از پدیدآورندگان شاهنامه های کُردی گوشه ی چشمی نیز به شاهنامه ی فردوسی داشته و به عبارت دیگر یکی از منابع و مآخذ آنها، شاهنامه ی فردوسی بوده است. امّا قبول این که پدیدآورندگان شاهنامه های کُردی، شاهنامه ی فردوسی را به طور مستقیم اساس کار خود قرار داده باشند، دور از مطالعه و تحقیق است؛ زیرا با آنکه شباهت و قرابت فراوانی میان آنها وجود دارد، مغایرت هایی کوچک و بزرگ نیز در بعضی از موارد مشاهده می شود و این اختلافات، خود خلاف این عقیده را تأیید می نماید. در پایان به این نتیجه رسیده ایم که شاهنامه ی کُردی متنی اصیل و متعلّق به حوزه ی فرهنگ کُردستان است که بر اثر روایات مختلف و متعدّد، دچار دگرگونی های فراوان شده است. این منظومه ها اشتراکات بسیاری با شاهنامه ی فردوسی دارند و علی رغم تأثیرپذیری برخی روایات کُردی از آن، شاهنامه ی فردوسی نیز در مواردی از روایات شفاهی کُردی تأثیر پذیرفته است. اختلافات بسیار نیز نشان از این دارد که شاهنامه ی کُردی متنی مستقل است و اشتراکات موجود بیشتر دلیل بهره گیری از منابع مشترک کهن تر و شفاهی می باشد. منظومه ی «تولّد جهانگیر و جنگ نامه ی ایران و تورانیان» نیز با وجود بر خی اشتراکات با شاهنامه ی فردوسی، داستانی است متعلق به ملّت کُرد که در شاهنامه ی فردوسی نیامده است و خود منبع منظومه های فارسی همچون «جهانگیرنامه» می باشد.